Ulga na złe długi [2023]

20 listopada, 2023

„Ulga na złe długi” to najprościej mówiąc sposób na odzyskanie zapłaconego podatku od sprzedanych towarów lub wykonanych usług, za które kontrahent nie uiścił zapłaty. Ulga na złe była przez długi czas kojarzona z przepisami o podatku od towarów i usług (VAT). Od 2020r. odpowiednie przepisy w tym zakresie zostały wprowadzone także do ustaw regulujących zasady rozliczania podatków dochodowych – CIT i PIT.

Jak działa „ulga na złe” długi w VAT”?

Na gruncie VAT „ulga na złe długi” pozwala zmniejszyć sprzedawcy podstawę opodatkowania oraz kwotę należnego podatku VAT z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług, jeśli zostanie uprawdopodobniona nieściągalność związanej z nimi wierzytelności. Nieściągalność wierzytelności uważa się za uprawdopodobnioną w przypadku, gdy nie została ona uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie w ciągu 90 dni, od dnia upływu terminu jej zapłaty określonego w umowie lub na fakturze.

Warunki zastosowania „ulgi na złe długi”

Istnieją dwa warunki zastosowania „ulgi na złe długi”:

• na dzień poprzedzający dzień złożenia JPK, w którym ma być ujęta kwota „ulgi na złe długi” sprzedawca jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny  
• od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 3 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona.

Warte podkreślenia jest to, że warunki „ulgi na złe długi” zostały znaczenie złagodzone w 2021r. Zgodnie z wcześniejszym brzmieniem przepisów, prawo do obniżenia podstawy opodatkowania i kwoty podatku należnego, obwarowane było różnymi warunkami. M.in. tym aby nabywca (dłużnik) nie był w stanie podstępowania upadłościowego czy likwidacji.

Korekta podatku należnego

Brak zapłaty za towary lub usługi zdarzał się także bardzo często w przypadku transakcji z podmiotami niebędącymi podatnikami VAT czynnymi (np. konsumentów). Dlatego też w ustawie o VAT wprowadzono przepis zgodnie z którym, w przypadku transakcji z takimi podmiotami, możliwa jest korekta podatku należnego, pod następującymi warunkami:

• wierzytelność została potwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu i skierowana na drogę postępowania egzekucyjnego lub
• wierzytelność została wpisana do rejestru długów lub
• wobec dłużnika ogłoszono upadłość konsumencką.

Ulga na złe długi – obowiązek sprzedawcy

Co ważne, w przypadku jeśli należność objęta „ulgą na złe długi” zostanie uregulowana, sprzedawca obowiązany jest do zwiększenia podstawy opodatkowania oraz kwoty podatku należnego w rozliczeniu za okres, w którym otrzymał zapłatę. Dotyczy to także częściowego uregulowania należności. Podatnik, który korzysta z „ulgi na złe długi” ma obowiązek poinformować o tym fakcie właściwego naczelnika urzędu skarbowego – następuje to poprzez wprowadzenie odpowiedniej adnotacji w pliku JPK.

Ulga na złe długi – obowiązek nabywcy

„Ulga na złe długi” ma także lustrzane odbicie u nabywcy, który nie uregulował należności za nabyte towary lub usługi. W przypadku, jeśli nie ureguluje on należności w terminie 90 dni, od umówionego terminu płatności, jest on obowiązany do korekty odliczonej kwoty podatku wynikającej z tej faktury. Korekty tej dokonuje się w rozliczeniu za okres, w którym upłynął 90 dzień od dnia upływu terminu płatności.

Jeżeli dłużnik ureguluje należność po upływie wskazanych powyżej 90 dni, ma on prawo do zwiększenia kwoty podatku naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym dokonał zapłaty. Reguła ta dotyczy uregulowania należności w całości jak i w części.

„Ulga na złe długi” w podatkach dochodowych

W przypadku, jeśli nie zapłacimy za zakupiony towar lub usługę, to zgodnie z przepisami ustaw o CIT i PIT mamy obowiązek:

1. zwiększyć podstawę opodatkowania o zaliczaną do kosztów uzyskania przychodów wartość zobowiązania, które nie zostało uregulowane lub
2. zmniejszyć stratę podatkową o zaliczaną do kosztów uzyskania przychodów wartość zobowiązania, które nie zostało uregulowane.

Należy tego dokonać w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie. Z kolei wierzyciel ma prawo zmniejszyć kwotę przychodu podatkowego o niezapłaconą przez dłużnika kwotę. Co warto zaznaczyć, w przypadku wierzyciela skorzystanie z „ulgi na złe długi” jest prawem, a w przypadku dłużnika – obowiązkiem.

Warunki zastosowania „ulgi na złe długi” – podatki dochodowe

Warunki zastosowania „ulgi na złe długi” na gruncie podatków dochodowych są następujące:

1. dłużnik na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego dzień złożenia zeznania podatkowego, nie jest w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji,
2. od daty wystawienia faktury (rachunku) lub zawarcia umowy dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym została wystawiona faktura (rachunek) lub została zawarta umowa,
3. transakcja zawarta jest w ramach działalności wierzyciela oraz działalności dłużnika, z których dochody podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Szczególną uwagę, należy zwrócić zwłaszcza na ten ostatni warunek – z „ulgi na złe długi” nie skorzystamy w przypadku transakcji z podmiotami zagranicznymi, a także w przypadku transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi.

WAŻNE! W związku ze zmianami jakie zaczęły obowiązywać od początku 2023r. nie ma już konieczności składania załącznika CIT/WZ lub PIT/WZ.

W przypadku, jeśli po złożeniu zeznania podatkowego w którym skorzystano z „ulgi na złe długi” należność zostanie uregulowana, należy odpowiednio zwiększyć podstawę opodatkowania i zapłacić należy podatek. W takiej sytuacji druga strona transakcji – czyli dłużnik – uzyska prawo do zmniejszenia podstawy opodatkowania.    

Etykiety ulga na złe długi